Reclame en commercials

Brandplaatjes - dunne metalen plaatjes met het logo van de brandverzekeringsmaatschappij die op de huizen van de verzekerden werden aangebracht - zijn 175 jaar geleden de meest vroege en bijzondere vorm van verzekeringsreclame. Ook de verzekeringsagenten zijn een visitekaartje om de goede naam van de verzekeraar te verspreiden. Eind negentiende eeuw verschijnen er affiches in het straatbeeld die in het oog springen doordat ze zijn voorzien van een afbeelding. Het markeert de opkomst van de reclame die steeds massaler wordt.

Voor verzekeraars is het belangrijk gebruik te maken van duidelijke visuele voorstellingen. Typerend voor de reclamestijl van verzekeraars is christelijke symboliek waarbij engelen, kinderen en dieren een hoofdrol spelen. Engelen staan voor bescherming, kinderen voor onschuld, de leeuw staat voor moed, een hond voor trouw en een haan voor waakzaamheid. De reclame is vaak zwaarmoedig van toon en zeer direct; een ramp zonder verzekering betekent armoede en wanhoop.


In de loop van de twintigste eeuw verdwijnt de symboliek en komen echte mensen in beeld, mannen en vrouwen in hun dagelijkse leven. We zien een grote diversiteit in stijlen, waaronder veel getekende reclameplaten met karikaturale gebeurtenissen, in felle kleuren en rake lijnen. De zwaarmoedigheid verdwijnt nog niet helemaal, maar er is ook ruimte voor humor.


De oudste bioscoopreclame in de Historische Collectie is uit 1939, een animatiefilm in kleur. Pas jaren later komt de tv-commercial, eerst nog in zwart-wit, waarbij de RVS in 1967 de primeur heeft. Ook sinds de jaren zestig kennen we het fenomeen van langlopende reclamecampagnes waarin gebruik wordt gemaakt van steeds terugkerende thema’s. Een vast stramien, eenzelfde kleur of een herkenbare vorm, vaak met bekende Nederlanders, zoals bij Victoria-Vesta. Wie kent er nog de commercials met Johnny Kraaijkamp jr. en de zin: ‘Ik durf het bijna niet te vragen’?


Een aantal van die reclame-uitingen raakt daardoor verankerd in ons collectieve geheugen.

Wat is jouw favoriete commercial?